Aanleiding:
‘Overal zijn O’s en Zetten, Tee’s en N’en.’
uit Lampje van Annet Schaap (pagina 164)
In de zin uit Lampje wordt er over het meervoud van letters geschreven. En door die letters zo bij elkaar vroeg ik me ineens af wat daar de regels voor zijn. Op de website van OnzeTaal vind ik verschillende pagina’s over de testen/tests, mailingen/mailings, maar ook woorden die uit het Latijn komen zoals curriculum vitae en over het meervoud van kop-en-schotel had ik nog niet eens nagedacht*.
Word is het niet eens met Onze Taal en zet een rood kringellijntje onder mailings, terwijl dat volgens Onze Taal het enige juiste meervoud is. Woorden die uit het Engels komen krijgen net als in het Engels een meervoud -s. Als zo’n woord een lange tijd in het Nederlands gebruikt wordt kan het ook -en als achtervoegsel krijgen waardoor zowel tests als testen correct is.
Op deze website vond ik een simpele regel: in de meeste gevallen wordt -en als meervoud gebruikt, maar woorden die eindigen op een klinker, -em, -el, -er, -en, -ie en y** krijgen -s als vervoeging, al dan niet aan het woord vast geschreven. (ook hierop is een hele lijst met uitzonderingen)
Stapelmeervoud
Het zou het Nederlands niet zijn als er geen uitzonderingen bestonden. In plaats van twee eien of kinden hebben we het over eieren en kinderen. De -er achter het enkelvoud is een oude meervoudsvorm. Volgens Onze Taal werd deze vorm op een gegeven moment niet meer herkend als meervoud en is er toen nog -en aan toegevoegd. Het meervoud is in verloop van tijd gestapeld zoals de naam stapelmeervoud al doet vermoeden. Ik vind het alleen een gemiste kans om dit meervoudig meervoud te noemen.
Maar hoe zit het nu met de zin waarmee het begon waarbij een meervoud van letters van het alfabet gemaakt moet worden. O’s volgt netjes de regels, Zetten heeft inderdaad -en gekregen, en de wat vreemde schrijfwijze heeft natuurlijk vooral met de uitspraak te maken. Z’en zou niet werken, het zou onleesbaar worden en de naam van een hippe theebar kunnen zijn. (Ik weet overigens niet of theebars bestaan.)
Ik vind het opvallend dat er voor Tee’s is gekozen en niet voor T’s. Vooral omdat het voor het uitspreken van de zin niet uitmaakt en er ook bij O’s niet voor het fonetische Oo’s is gekozen. En wanneer de letter N uitgeschreven wordt zou er En staan, wat eindigt op -en en daarom een -s in het meervoud zou krijgen. Hier zal wel weer een uitzondering aan het werk zijn. Zoals bij pen -> pennen.
Bij twijfel lijkt het me het handigst om te gaan rijmen, dus na een sinterklaasgedicht ga ik nog even vrolijk door.
* Het meervoud van kop-en-schotel is kop-en-schotels, het gaat hier om een groepsmeervoud waarbij alleen het laatste zelfstandig naamwoord een meervoudsuitgang krijgt.
** y is soms een klinker, maar soms ook een medeklinker. Dat hangt af van de uitspraak als ie of j.
